همسرگزینی در فضای مجازی
این روزها و با گسترش شبکه‌های اجتماعی در زندگی انسان‌ها، همسرگزینی در فضای مجازی زیاد شده و اینکه عده‌ای به دنبال نیمه گمشده در فضای مجازی واقعیتی کتمان ناپذیر است؛ اما باید چه کرد؟
ازدواج در دیدگاه اسلام
از دیدگاه اسلام، ازدواج مایه آرامش و تسکین انسان‌هاست، امروز در میان برخی خانواده‌ها وجود تشنج و مشکلاتشان بیشتر به خاطر آن است که چارچوب دین در ازدواج‌ها رعایت نشده و در طول زندگی مشترک نیز زوجین از فضای دینی و اخلاقی تا حدی فاصله میگیرند.
در ازدواج، مقوله تحقیق کردن و در نظر گرفتن اصل کفویت اهمیت بسیاری دارد که باید در این امور توجه زیادی شود تا خدای‌ناکرده یک ازدواج نادرست و انتخاب اشتباه به تباه شدن زندگی فرد منجر نشود.
۷۰ درصد طلاق‌ها به خاطر ارتباطات در فضای مجازی یا عشق‌های خیابانی است
فضای مجازی اگر کمک‌کننده فضای حقیقی باشد کاملاً کارکرد خودش را پیدا میکند؛ اما مشکل از جایی شروع می‌شود که فضای مجازی به دلیل فقدان سواد رسانه‌ای جایگزین فضای واقعی می‌شود. البته در برخی شهرها بنیادهای ازدواجی تشکیل‌شده که با تهیه پرسش‌نامه‌ها بر اساس اصول علمی و روان‌شناسی، زمینه آشنایی دختر و پسرها را در فضایی معقول‌تر فراهم میکند، ولی آنچه مهم است در بحث ازدواج تأکید بر فضای سالم اخلاقی و به‌خصوص صداقت و شفافیت است.۷۰ درصد طلاق‌ها به خاطر ارتباطات در فضای مجازی یا عشق‌های خیابانی است که مشکلات زیادی را فراهم کرده است و این‌ها عمدتاً ریشه در ارتباطات غیرشرعی و به‌دوراز چارچوب‌های عرفی دارد. رواج این مسائل نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. بخشی از این نگرانی‌ها به دلیل نگاه دین‌مدارانه است و بخشی هم به خاطر اعتیادی است که فضای مجازی ایجاد میکند.
فضای مجازی به تسهیلگر ازدواج جوانان تبدیل شود
البته که در فضای جدید جامعه، فضای مجازی به تسهیلگر ازدواج جوانان بدل شده است، اما این ازدواج و شناخت باید باقاعده علمی صورت بگیرد، در غیر این صورت این ازدواج به شکست می‌انجامد. بین سیستم‌های مختلف جامعه ما تعادل وجود ندارد. اگر قرار است همسرگزینی از طریق دنیای مدرن صورت گیرد، باید به بچه‌ها درباره این موضوع آموزش بدهیم؛ اما وقتی تمام آموزش‌های جامعه‌پذیری ما سنتی است، جوان در حوزه فضای مجازی به مشکل برمی‌خورد. آمارها نشان می‌دهد هنوز الگوهای سنتی در جامعه ایرانی مهم است و بر همان اساس هم طبق نظرسنجی‌هایی مشخص‌شده که شاخص‌های اعتماد و وفاداری کماکان برای جوانان اهمیت دارد؛ اما خطر درجایی است که فرد به تشکیل خانواده رغبتی نداشته باشد. آن‌هم در شرایطی که نسل جدید، نسل قبلی را نا‌آگاه می‌داند و به همین دلیل نظرات آنها را قبول ندارند. «بحران فعلی جامعه ما این است که در حال حاضر جوانان اصلاً به ازدواج تمایلی ندارند و آن اعتقاد گذشته به فلسفه تشکیل خانواده تا حد زیادی از بین رفته است».
اهمیت شناخت و کسب معرفت در امر ازدواج
یکی از مسائل مهمی که در زندگی بشر، نقش حیاتی دارد، مسئله شناخت است. زندگانی انسان‌هایی که فاقد شناخت و معرفت هستند، به فقدان ارزش مبتلاست. لذا در انتخاب همسر نیز به مقوله شناخت باید توجه خاص نمود چراکه هرقدر این شناخت غنی‌تر و دقیق‌تر باشد زندگی مشترک زوجین با احتمال بیشتری قرین شادی و موفقیت خواهد بود.
بررسی علل طلاق
در بررسی علل طلاق، یکی از مهم‌ترین دلایلی که افراد بیان میکنند، این است که بدون شناخت دقیق تن به ازدواج داده‌اند و فکر می‌کردند که یکدیگر را خوب می‌شناسند ولی هنگامی‌که وارد زندگی مشترک شده‌اند تازه متوجه شده‌اند که چقدر از هم دور هستند و تنها زمانی می‌توانند در آرامش زندگی کنند که از هم دور باشند.
انسان در مقطع جوانى داراى خصوصیات و گرایش‌های خاصى است که با دوره‌های دیگر زندگی‌اش فرق میکند. بلندپروازى، کسب استقلال، هویت طلبى، خودنمایى و جلوه گرى و غیره نمونه‌هایی از اخلاقیات دوره نوجوانى و جوانى هستند که اگر در بستر درست و مناسب قرار گیرند، انسان را در جهت رسیدن به قله کمال و رشد یارى میکنند.
ازدواج‌های اینترنتی:
دنیاى اینترنت جذاب‌ترین دنیاى مجازى براى بروز و ظهور این خصلت‌های جوانان است. جوانان بزرگ‌ترین طیف مخاطبان و فعالان دنیاى اینترنت هستند. نبود محدودیت سنى در اینترنت به جوانان اجازه می‌دهد که هرگونه اطلاعاتى را که می‌خواهند در اختیار داشته باشند و یا به دیگران بدهند و با توجه به یکى از جنبه‌های اینترنتى، یعنى بی‌هویتی و گمنامى، جوانان درصحنه اینترنت براى ایفاى هر نقشى، فرصت پیدا میکنند علاوه بر همه این شرایط، تنهایی روزافزون بشر امروزی و ایجاد مشکل برای همسریابی چه برای دختران و چه برای پسران، فضای مجازی و اینترنت را تبدیل به یک فرصت برای این امر مهم نموده است.
آغاز ازدواج‌های اینترنتی از چت است. کسی که همسر خود را از طریق چت انتخاب میکند، انتخابش ابتدا بر اساس گفته‌های وی است گفته‌هایی که اصلاً معلوم نیست تا چه حد بر اساس واقع‌نگری و صداقت است. چون این گفته‌ها اغلب احساسی و عاطفی است عمدتاً طرفین به تناقض‌گویی‌ها و یا سخنان غیرواقعی توجه نکرده و پس از گذشت مدتی دچار عشق‌های دیجیتالی و مجازی شده و به‌تدریج وارد مرحله بعدی ارتباط میشوند. پس از مدتی ارتباط از چت روم به ارتباط تلفنی کشیده شده و همچنان طرفین بدون در نظر گرفتن مناسبات واقعی شیفته گفتار و صحبت‌های یکدیگر میشوند تا سرانجام قرارهای حضوری رخ می‌دهد.
در بسیاری از مواقع نخستین جلسات ملاقات برای طرفین شوکه آور است چون طرف مقابل آن چیزی نبوده که در ذهن خود و با رؤیاپردازی بسیار ساخته است. در اغلب مواقع طرفین از همان ابتدا متوجه عدم تناسبات میشوند اما چون از قبل شیفته و دل‌بسته یکدیگر شده‌اند پذیرش واقعیت (عدم همتایی) برایشان سخت است چراکه عشق آنها را بی‌منطق کرده است.
در مواردی هم عدم تفاهم را درک میکنند اما به علت ترحم، ترس از نفرین، تهدیدات طرف مقابل و. به مسئله ازدواج جدی‌تر فکر میکنند و روشن است که چنین ازدواجی فرجامی خوش نخواهد داشت.
انتخاب همسر در اینترنت! آری یا خیر؟
انتخاب همسر با همه اهمیت و جاذبه‌ای كه دارد، پیچیده‌ترین و دشوارترین انتخاب انسان است. از بین مسائل مربوط به ازدواج، ملاک‌های اصلی همسرگزینی و روش‌های تشخیص و سنجش ملاک‌ها، بیش از همه پر ابهام و چالش‌برانگیزند.
ازدواج دو هدف اصلی دارد:
- آنچه برایخود فرد مفید است؛ یعنی ارضای سالم و پایدار میل جنسی، برخورداری از امنیت روانی، تأمین نیازهای عاطفی، افزایش سطح شادكامی و رضایت از زندگی و درنتیجه رسیدن به خود شكوفایی و كامروایی در زندگی.
- به دنیا آوردن فرزندان سالم و موفقیت در تربیت شایسته آنها. لذا با توجه به ارزش و اهمیتی که انتخاب همسر دارد، نباید با این مقوله بسیار مهم و سرنوشت‌ساز، سطحی و کوتاه بینانه برخورد نمود بلکه یک جوان باید بداند که هرقدر هم که برای یافتن همسر مناسب، در مضیقه و مشکل است و از تنهایی رنج می‌برد، دلیل نمی‌شود که بخواهد از روش‌های غیرمتعارف درصدد این انتخاب مهم و سرنوشت‌ساز باشد.
پس با این اوصاف فضای مجازی نباید گزینه اول مجرای انتخاب همسر باشد بلکه این روش، باید راه‌حل آخر جوانان برای یافتن مورد مناسب در نظر گرفته شود؛ اما منوط بر شرایطی:
دختر و پسر در ابتدای آشنایی در فضای مجازی رابطه‌های عاطفی و عاشقانه برقرار نكنند؛ یعنی اگر با مورد به‌ظاهر مناسبی در فضای مجازی مواجه شدند ابتدا باید درباره فرد موردنظر هماهنگی‌ها و تناسب‌هایی را، بررسی كنند و مطمئن شوند كه خود و فرد موردنظرشان به‌راستی انگیزه، توان و امكانات تشكیل زندگی رادارند. درصورتی‌که نتیجه بررسی‌ها مثبت بود، اشكالی ندارد كه حداكثر سه جلسه با او در مکان‌های عمومی صحبت و سپس با پدر و مادر یا یكی از خویشاوندان آگاه مشورت كنند (البته کل جریان ملاقات و ارتباطات باید با اطلاع خانواده‌های هر دو طرف باشد).
اگر چنین فرآیندی طی شود یعنی:
- شما و طرف مقابل انگیزه و توان ازدواج را داشته باشید؛
- تناسب و هماهنگی‌های اولیه و اساسی درباره‌تان صدق کند؛
- از همان آغاز آشنایی خانواده را در جریان بگذارید؛
- با کمک بزرگ‌ترها درباره ویژگی‌های پنهان طرف موردعلاقه خود تحقیق کنید؛
- و از مشورت یک روانشناس آگاه برخوردار شوید؛
می‌توان امیدوار بود با لطف و عنایت خداوند بزرگ در مسیر روشن ازدواجی بالنده و امیدبخش قرارگرفته‌اید.
فراموش نکنید که؛ ازدواج‌های اینترنتی و همسرگزینی در فضای مجازی تنها در یک صورت می‌تواند منطقی باشد، آن‌هم زمانی که صرفاً نقش واسطه (معرف) را داشته باشد و دو طرف به‌شدت مراقب دل‌بستگی‌ها و شیدایی‌ها باشند.
ازدواج از طریق سایت‌های همسریابی
با ورود سایت‌های همسریابی می‌توان به‌وضوح دریافت برخی از افرادی که از این سایت‌ها استفاده میکنند، به دنبال یک رابطه دوستی بی‌حاصل هستند تا انتخاب یک همسر مناسب ازدواج که این نکته قابل‌تأملی است. برخی از جامعه‌شناسان و آسیب‌شناسان خانواده معتقدند، ازدواج از طریق سایت‌های همسریابی در ایران بیشتر ضرر دارد تا منفعت، هرچند که متولیان این سایت‌ها می‌گویند هدفشان تسهیل ازدواج جوانان است.
گروهی از افراد به دنبال طراحی سایت هستند تا از این طریق اهداف مجرمانه و فریبکارانه خود را دنبال کنند و این افراد هیچ‌گونه هدف خیر خواهانه‌ای ندارند و می‌توان گفت، اکثر سایت‌های فعال همسریابی جنبه‌های فریبکارانه و کلاه‌برداری دارند؛ اما گروهی نیز به دنبال این بودند که به افرادی که درواقع نتوانستند همسر انتخاب کنند، کمک کنند و با قصد خیرخواهانه وارد شدند و سایت را طراحی کردند. این‌گونه همسریابی به‌طور بالقوه پیامدهای منفی به همراه دارد به‌طور مثال: به دلیل نبود صداقت، افراد اطلاعات واقعی ارائه نمی‌دهند، برخی از افراد اهداف واقعی ندارند یعنی اگر بیان میکنند که به دنبال همسر ایده آل هستند پس از مدتی مشخص می‌شود که تنها با عنوان سرگرمی وارد این سایت‌ها و رابطه میشوند، گروهی نیز به دنبال ازدواج‌های دوم یا به‌صرف ازدواج موقت هستند که این‌ها خود می‌تواند اهداف اصلی این سایت‌ها را که برای افراد مجرد طراحی شدند را زیر سؤال ببرد.
نقش سواد رسانه‌ای در ازدواج‌های اینترنتی:
برای کاستن پیامدهای منفی استفاده از این سایت‌ها قطعاً افراد باید قبل از ورود به این فضا سطح سواد رسانه‌ای خود را بالا ببرند. برای این منظور ابتدا باید آموزش‌های لازم برای استفاده از این سایت‌ها را ببینند، و بعد با معیارهای اساسی انتخاب همسر آشنا باشند، در انتخاب همسر از طریق فضای مجازی نیاز به حساسیت بیشتری وجود دارد. نباید فراموش کرد که سهم سایت‌های همسریابی در پایین آوردن پیامدهای منفی این نوع انتخاب بسیار بیشتر است، به این معنی که این سایت‌ها به شکلی طراحی شوند، که بتوانند اطلاعات افراد را راستی آزمایی کنند. توصیه روانشناسان این است که افراد قبل از ورود به این سایت‌ها لازم است مورد ارزیابی از سوی مراکز مشاوره، دانشگاه‌ها و دستگاه‌های مربوطه قرار بگیرند. انگیزه فرد، وضعیت روحی و روانی و حتی جسمی فرد ارزیابی و مشخص شود که این فرد شرایط ازدواج را دارد یا خیر و بعدازاین فرایند اجازه ورود به سایت‌های همسریابی را داشته باشند.
بهتر است این ارتباط مجازی برای طولانی‌مدت ادامه پیدا نکند و پس از آشنایی اولیه تحت نظارت خانواده‌ها، به‌قرار ملاقاتی در دنیای واقعی منجر شود تا فرصت برای شناخت بیشتر طرف مقابل و خانواده‌ها فراهم شود.
آنچه در درجه اول حائز اهمیت است، صداقت طرفین در ارائه اطلاعات شخصی خود است، در غیر این صورت ممکن است افراد طی آشنایی اولیه چنان درگیر روابط عاطفی شوند که به دلیل ترس از دست دادن دیگری حقیقت پنهان بماند و ازدواجی بر پایه دروغ شکل بگیرد، به‌طور مسلم به‌محض برملا شدن دروغ، پایه‌های ازدواج سست خواهند شد.
ازدواج موفق بر پایه شناخت عمیق به دست می‌آید پس به‌صرف اطلاعاتی که از طریق سایت همسریابی به دست می‌آید نمی‌توان اعتماد کرد چون فضای مجازی، شرایطی دور از واقعیت ایجاد میکند.
نمی‌توان گفت هر ازدواجی که بر پایه اینترنت به وجود آمده ناپایدار است یا همسرگزینی در فضای مجازی کلا اشتباه است، اگر افراد استانداردها را رعایت کنند و در کمال صداقت پیش بروند و اینکه ارتباط مجازی را طولانی‌مدت ادامه ندهند به‌طورقطع درجه پایداری این ازدواج بالاتر می‌رود و هرچه از این استاندارها فاصله بگیرند ناپایداری در این رابطه‌ها زیادتر خواهد بود.
سایت‌های همسریابی در کشورهای دیگر
کارکرد سایت‌های همسریابی در دیگر کشورها آشنایی افراد با یکدیگر و تبادل اطلاعات برای شناخت کافی از دو طرف است، اما در ایران برخی از افراد، با قصد لذت‌جویی به سایت‌های همسریابی مراجعه میکنند زیرا مرزبندی وجود ندارد و سایت‌ها از کارکرد اصلی همسریابی به سمت تقاضاهای فرعی می‌روند.
تمام سایت‌های همسریابی در کشور غیرمجاز است و فیلتر شده‌اند باوجوداین، تعدادی از طریق فیلترشکن از این سایت‌ها بازدید میکنند که برخی از این سایت‌ها به‌صورت آنلاین بیش از ۱۰ هزار بازدیدکننده دارند. این سایت‌ها از اصطلاحاتی چون ازدواج موقت استفاده و حتی تعرفه‌های یک‌ماهه، سه‌ماهه و ۶ ماهه و یک‌ساله را نیز اعلام میکنند و متأسفانه هیچ نظارتی بر آنها نیست درحالی‌که در هیچ کجای دنیا این‌گونه نیست و سایت‌های همسریابی چنین کارکردی ندارند.
عوامل مؤثر بر همسریابی اینترنتی
پنج عامل بر همسریابی اینترنتی مؤثر است:
- فردگرایی
- عقلانیت
- نیازهای انسانی
- حمایت اجتماعی
- و مناسبات اجتماعی
راهکارهای صحیح همسرگزینی در سایت‌های مجازی
با برنامه‌ریزی دقیق می‌توان سایت‌های همسریابی را به فرصت تبدیل کرد. از بهترین راهکارها برای برخورد با این پدیده می‌توان به تقویت شیوه‌های سنتی همسرگزینی در فضای واقعی و مجازی، مشارکت والدین و واسطه‌ها در فضای مجازی، ایجاد امنیت اخلاقی در سایت‌های همسرگزینی، همسان گزینی و ازدواج اینترنتی توسط نهادهای مربوط، ایجاد تعامل بین ستادهای ازدواج داخل کشور، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد و این نوع سایت‌ها و آگاه ساختن مردم درباره معایب خاص این نوع ازدواج‌ها اشاره کرد.
اما از سوی دیگر به دلیل شکل نگرفتن اجماع برای وضع آیین‌نامه‌ای درباره مراکز همسرگزینی، همچنان خلأ قانونی وجود دارد. تا زمانی که این آیین‌نامه نهایی نشود، تمامی سایت‌های فعال در این عرصه که هم‌اکنون نیز تعداد آنها کم نیست، غیرقانونی هستند. با تدوین آیین‌نامه جدید می‌توان به قانون‌مند شدن این سایت‌ها تنها در چارچوب مراکز مشاوره امیدوار بود.
چه بپذیریم چه نپذیریم، جامعه ایران در حال گذر از دوره سنت به دوره مدرن است که در این میان گسست‌ها و فاصله‌های بین نسلی را به‌وضوح در رفتارها و باورها و شیوه زندگی می‌توان دید. نمی‌توان تمایل قوی بعضی از شهروندان را درروی آوردن به سایت‌های همسریابی و درنهایت تشکیل خانواده در این عرصه را نادیده گرفت.
باوجوداین واقعیت اجتماعی، باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و نظارت و مدیریت شایسته بر این عرصه، از آسیب‌های آن کاسته و با تبدیل کردن تهدید به فرصت، از طریق همین بستر، به تنویر اذهان و کاستن زمینه‌های سوءاستفاده پرداخته و تلاش شود که امکان مداخله و فعالیت بیشتر خانواده و نهادهای رسمی در این فضاها افزایش یابد.
والسلام علی من اتبع الهدی
یادداشت از زینب معدنپور فعال فرهنگی و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث
ثبت دیدگاه