نقش تأسیس فولاد بوشهر در توسعه‌یافتگی کشور
صنعت فولاد که از دو دهه مصرف راکد، تعطیلی کارخانه‌ها و تعدیل‌های گسترده بیرون آمده است، هم موتور و هم نشانگر رشد اقتصادی در تمام نقاط جهان محسوب می‌شود که ایران نیز از این مهم مستثنا نیست. نقش تأسیس فولاد بوشهر در توسعه‌یافتگی کشور چیست؟
مصرف فولاد در جهان
پیش‌بینی می‌شود بر اساس تقاضای بازارهای جهانی و تغییرات سریع فناوری، الزامات بیشتری را در به‌کارگیری مهارت‌های نیروی کار و اشتغال‌زایی صنعت فولاد دیکته کند. مصرف سرانه فولاد عمدتاً در قالب ساخت‌وساز و کالاهای بادوام ارتباط تنگاتنگی با سطح و نرخ توسعه اقتصادی یک کشور دارد. مصرف سرانه فولاد از میانگین ۱۷ کیلوگرم در سال در آفریقا تا ۶۲۵ کیلوگرم در ژاپن متغیر است. بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار، انتظار می‌رود مصرف فولاد در کشورهای صنعتی در دهه آینده ثابت بماند یا اندکی کاهش یابد. بااین‌حال، رشد قوی صنعت فولاد در آسیا (حدود ۴۰٪)، به‌ویژه در چین (حدود ۱۵۰٪) و تا حدی در آمریکای لاتین (حدود ۱۸٪) انتظار می‌رود تا این صنعت در اوج بماند.
عملکرد تولیدکنندگان فولاد ایران
با توجه به آمارهای منتشرشده از عملکرد تولیدکنندگان فولاد ایران در سال ۱۳۹۹، وضعیت تولید نسبت به سال ۱۳۹۸ بهبودیافته است و برای سال ۱۴۰۱ نیز پیش‌بینی می‌شود تولید در صنعت فولاد رشد قابل‌توجهی داشته باشد. به‌گونه‌ای که سال گذشته ۳۰ میلیون تن فولاد تولید شد و برای سال جاری تولید بیش از ۳۳ تا ۳۵ میلیون تن فولاد پیش‌بینی‌شده است.
راه‌اندازی واحد تولید فولاد در کشور
بر همین اساس استراتژی راه‌اندازی واحد تولید فولاد در کشور یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیازها امروز برای توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود؛ اما صنعت فولاد باتجربه ۴۱ ساله پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در جانمایی تولید کارخانجات جدید فولاد به چند نکته اصلی و مهم توجه دارد بر این اساس قرار گرفتن این کارخانه‌ها در کنار منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه در نمونه‌های قبلی شاهد فشارهای زیست‌محیطی برای تولید فولاد بودیم.
احداث کارخانه جدید فولادی در کناره آب‌های آزاد
همچنین احداث کارخانه جدید فولادی در کناره آب‌های آزاد می‌تواند بر توسعه و رونق صادرات این محصول استراتژیک و ارزآوری بیشتر آن کمک شایانی کند بر این اساس یکی از بهترین مناطق تأسیس کارخانه جدید فولاد در استان بوشهر است؛ استان بوشهر امتحان خود را در توسعه‌یافتگی و رونق اقتصادی کشور به‌خوبی پس داده است بر این اساس این استان سومین اقتصاد بزرگ کشور است و رتبه اول درآمد سرانه را در کشور دارا است. ترکیبی از اقتصادهای بزرگ و متنوع مانند نفت و گاز و پتروشیمی، نیروگاه‌ها، کشاورزی و شیلات، معادن، تأسیسات هسته‌ای، صنایع دریایی، فعالیت‌های تجاری و موقعیت استراتژیک آن در خلیج‌فارس باعث شده تا این استان همیشه برای دیگر حکومت‌ها و قدرت‌های دنیا از اهمیت خاصی برخوردار باشد.
مزایای راه‌اندازی و احداث شرکت فولاد بوشهر
راه‌اندازی و احداث شرکت فولاد بوشهر علاوه بر مزایای زیست‌محیطی و همچنین دستیابی به آب‌های آزاد می‌تواند موجب افزایش چشمگیر اشتغال‌زایی در سطح استان، افزایش سطح درآمدزایی، رونق اقتصادی، کمک به توسعه و رونق حملونقل ریلی و جاده‌ای و توسعه تجارت و اقتصاد بین‌المللی شود.
نقش فولاد بوشهر؛ از رشد سرانه تولید فولاد تا افزایش اشتغال‌زایی
فولاد در حال حاضر در حدود ۱۰۰ کشور جهان تولید می‌شود که طی ۱۵ سال بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۶، سهم تولید فولاد جهان توسط کشورهای دارای اقتصاد بزرگ و بازار صنعتی اندکی از ۵۴٫۵ درصد به ۵۱٫۲ درصد کاهش‌یافته است. درحالی‌که تولید در ایران، چین و سایر کشورهای آسیایی (به‌استثنای ژاپن) از ۹٫۶ درصد به ۲۵٫۵ درصد افزایش و تقریباً سه برابر شده است.
چین با نزدیک به ۳٫۲ میلیون کارگر فولاد، بیشترین نیروی کار را دارد. کشور چین، کشورهای مستقل مشترک‌المنافع و هند روی‌هم حدود ۷۰ درصد از کل نیروی کار صنعت را تشکیل می‌دهند، اما تنها حدود ۳۰ درصد از تولید فولاد را تشکیل می‌دهند.
اشتغال‌زایی صنعت فولاد
بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد، جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۶ صادرات فولاد دنیا را داراست و در سال ۲۰۱۹ بیش از نه میلیون تن فولاد صادر کرد. موضوع اشتغال‌زایی صنعت فولاد نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ استاندارد‌های بین‌المللی اشتغال‌زایی در صنعت فولاد به‌گونه‌ای است که هر دو فرصت شغلی مستقیم در این صنعت، تقریباً ۱۳ فرصت شغلی در سایر زنجیره تأمین ایجاد می‌کند که اگر این روند را تا پایان زنجیره تولید کالای نهایی مدنظر داشته باشیم، رقم قابل‌توجهی فرصت شغلی خواهیم داشت.
اشتغال‌زایی کارخانه فولاد بوشهر
به‌طور مثال با راه‌اندازی شرکت فولاد بوشهر پیش‌بینی می‌شود برای بیش از ۲۱۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال‌زایی انجام شود. همچنین بالغ‌بر ۷۰ درصد نیروی بومی استان بوشهر می‌توانند با اشتغال در مجموعه کارخانه فولاد خوزستان به توسعه و رونق اقتصادی کشور خود کمک شایانی کنند.
فولاد بوشهر در مسیر رشد اقتصاد کشور؛ تسریع دستیابی به چشم‌انداز ۱۴۰۴
فولاد نقشی حیاتی در دنیای مدرن ایفا می‌کند. فولاد علاوه بر اینکه یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی و زیرساختی است، توانمند ساز طیف وسیعی از فعالیت‌های تولیدی نیز است. همچنین فرصت‌هایی برای راه‌حل‌های نوآورانه در سایر بخش‌ها ایجاد می‌کند و در پروژه‌های تحقیق و توسعه در سراسر جهان ضروری است.
با توجه به چنین طیف گسترده‌ای از کاربردهای فولاد و کارکردهای آن، ارائه یک ارزیابی منصفانه از تأثیر اقتصادی صنعت فولاد از طریق اعداد، کار آسان و ساده‌ای نیست؛ اما بنا بر آمارهای رسمی ایران در جایگاه دهم تولید فولاد و چهاردهم آلومینیوم جهان قرار دارد و تولید و مصرف سرانه فلزات اساسی یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها در دنیا محسوب می‌شود. بر همین اساس در کارنامه ۴۱ ساله نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران اقدامات بسیار مهم و گسترده‌ای در این حوزه در کشور انجام‌شده است. حجم تولیدات معدنی و صنایع معدنی کشور از تولیدات صنایع معدنی علاوه بر تأمین نیاز داخلی در صادرات نیز نقش قابل‌توجهی داشته و سال گذشته حوزه معادن و صنایع معدنی بخشی از نیازهای ارزی کشور را نیز تأمین کرده است.
نقش فولاد در توسعه صنعتی کشور
قابل‌تأمل آنکه در ایران صنعت فولاد یکی از ۱۱ صنعت استراتژیک در راهبرد توسعه صنعتی است که بیشترین نقش را در شاخص‌های منتخب ازجمله سهم ارزش‌افزوده، اشتغال‌زایی، صادرات، سهم از بازار، مزیت نسبی و زنجیره تأمین و سطح دانش و فناوری دارد. بر همین اساس مسئولین برای راه‌اندازی و تولید واحد فولادی بوشهر اقدام کردند و احداث آن را یکی از مهم‌ترین و استراتژیک ترین برنامه‌های کوتاه‌مدت اقتصادی کشور می‌دانند.
با توجه به چشم‌انداز ۱۴۰۴ برای تولید بیش از ۵۵ میلیون تن فولاد در کشور پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی شرکت فولاد بوشهر دستیابی به این چشم‌انداز مهم هم با سرعت بیش‌ازپیش تسریع شود بر همین اساس در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴، تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده است، اما در حال حاضر باگذشت بیش از ۱۵ سال، از این هدف‌گذاری، موانع و کمبودهای بسیاری در مسیر تولید صنعت فولاد وجود دارد، به‌طوری‌که اصلی‌ترین پیش‌نیازهای دستیابی به چنین هدفی با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
توجیهات زیست‌محیطی برای احداث فولاد بوشهر
سال‌های گذشته ۴ مجموعه قدیمی‌تر فولاد مبارکه، خوزستان، خراسان و ذوب‌آهن وارد بورس شدند. آنچه این دو فولادسازی را با نسل قبلی متمایز می‌کند سنجش اقتصادی و محیط زیستی ساخت نسل جدید فولادسازی است. یکی از مهم‌ترین شرایط برای ساخت فولادسازی هم‌جواری با منابع آبی است.
در نسل قدیمی، ذوب‌آهن در کنار زاینده‌رود ساخته شد و فولاد مبارکه هم به خاطر شرایط امنیتی در همین نقطه ساخته شد و مجموعه‌های کوچک‌تر در یزد و خراسان ساخته شدند. گرچه این شرکت‌های مهم در مرکز از امنیت کافی برخوردار بوده و به سایر مناطق دسترسی بهتری دارند اما به منابع آبی شدیداً فشار وارد می‌کنند.
بعدها با پروژه‌های استانی تولید فولاد که هنوز کامل راه‌اندازی نشده‌اند این مشکل شدیدتر هم خواهد شد و شاید به بن‌بست برسد. در حجم خبرهای منفی، تشکیل فولاد هرمزگان و فولاد کاوه جنوب کیش می‌تواند این امیدواری را ایجاد کند که اهمیت آب، در برنامه‌ریزی‌های بخش خصوصی یا نیمه‌خصوصی جدی گرفته‌شده است.
گرچه تصفیه آب دریا هزینه بیشتری نسبت به آب معمولی و شیرین دارد اما این هزینه‌ها قابل‌تحمل است و با طراحی‌ها و ماشین‌آلات جدید و کوره‌های مدرن قابل جبران است و از طرفی توسعه این واحدها همانطورکه در این دو شرکت قابل‌مشاهده است با هیچ مانعی روبه‌رو نیست. وجود شرکت‌های فولادی در کنار دریا مزیت‌های دیگری ازجمله کاهش هزینه حمل صادراتی و حتی در صورت نیاز واردات مواد خام با هزینه کمتر، حمل مواد خام از داخل با کمترین هزینه از طریق حملونقل ریلی به همراه دارد.
با توجه به اهمیت منابع آبی در کنار احداث به فولاد بوشهر توجیهات زیست‌محیطی راه‌اندازی این کارخانه استراتژیک و مهم را در استان بوشهر و در کنار در دریای خلیج‌فارس دوچندان می‌کند بی‌شک یکی از بهترین مناطق برای تولید فولاد در کشور نزدیکی و هم‌جواری با منابع آبی است که شرکت فولاد بوشهر از این مهم برخوردار خواهد شد.
نقش فولاد بوشهر در توسعه حملونقل ریلی و جاده‌ای /کمک به احداث ۱۲ هزار کیلومتر خطوط ریلی
حملونقل ریلی يکی از اساسی‌ترین و حیاتی‌ترین بخش‌ها در اقتصاد کشورها است. وجود زیرساخت مناسب برای حملونقل کالا به یک کسب‌وکار کمک می‌کند که بتواند با سایر رقبا رقابت کند. حملونقل ریلی به‌عنوان یکی از زیر بخش‌های حملونقل، دارای نقش کلیدی در اقتصاد نسبت به روش‌های دیگر حملونقل است. بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و تا افق ۱۴۰۴ باید سهم حملونقل ریلی برون‌شهری در جابه‌جایی کالا از ۱۰ به ۳۰ درصد از کل حملونقل کشور برسد.
پیش‌بینی دولت برای حمل بار از طریق شبکه ریلی در چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ برابر با ۲۰۲ میلیون تن است که از این میزان بار ۱۰۲ میلیون تن برای مواد معدنی و فولادی است و همچنین در سند چشم‌انداز طول شبکه ریلی کشور ۲۵ هزار کیلومتر برآورد شده اسـت که درحال‌حاضـر کل خطوط ریلی (اصلی، فرعی، مانوری) در حدود ۱۳۵۰۰ کیلومتر است؛ بنابراین برای رسیدن بـه سند چشم‌انداز احداث ۱۲ هزار کیلومتر احداث شرکت فولاد بوشهر از ضروریات لازم است.
برای دستیابی به حملونقل فولاد در چشم‌انداز ۱۴۰۴ (به میزان ۵۵ میلیون تن)، از مجموع ۱۲ هزار کیلومتر خطوط توسعه تا پایان سال ۱۴۰۴، سهم فولاد به میزان ۱۷۹۵ کیلومتر است که علاوه بر این ۱۲۵۵ کیلومتر از خطوط راه‌آهن نیز باید دوخطه بشود تا بتوان به اهداف سند چشم‌انداز در حملونقل ریلی دست‌یافت که تمام این مهم بی‌شک با احداث شرکت فولادی بوشهر با سرعت بیشتری محقق می‌شود.
یادداشت از اسماعیل ابراهیمی مدیر جوان و موفق بوشهر
ثبت دیدگاه