مطالبه گری حق مردم است
مطالبه گری حق مردم است. مطالبه گری حق عموم جامعه است، برخی از اعتراضات و نارضایتی‌های مردمی در جامعه به‌حق است ولی باید هوشیار بود تا دشمنان با سوءاستفاده از مطالبه گری‌های به‌حق مردم، فتنه‌انگیزی و ایجاد اختلاف نکند. درواقع مطالبه گری باید در مسیر درست و واقعی خود قدم بردارد از ایجاد تنش و آشوب پرهیز کند. در این میان نقش سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان فرهنگی و اجتماعی به‌عنوان راهبران مطالبه گری برای بصیرت افزایی و آگاهی بخشی مردم و رسیدن به هدف موردنظر بسیار مهم است.
مطالبه گری چیست و چه اهدافی دارد؟
مطالبه داشتن و ابزار و پیگیری آن مطالبه گری نامیده می‌شود. مطالبه گری به دنبال کمال و آرمان‌گرایی است. هدف مطالبه گری رسیدن به جامعه آرمان‌گرا و قانون‌مند‌است که مهم‌ترین ویژگی در جامعه و حکومت منطبق بر اسلام است که همه افراد در آن جامعه دارای حقوق و جایگاهی یکسان می‌باشند. طبق قانون موجود در اکثر کشورها و کشور اسلامی ما مطالبه گری از مسئولین و افراد با جایگاه‌های مختلف، منعی در آن وجود ندارد. بلکه واجب شرعی و حکم الله است (امربه‌معروف و نهی از منکر) همچنین اکثر مسئولین بلندپایه آن را تائید و رهبری جمهوری اسلامی ایران نیز بارها آن را تأکید نموده‌اند.
مفهوم واقعی مطالبه گری چیست؟
مطالبه گری خواستن یک حق و پیگیری برای رسیدن به آن حق است و به‌عنوان یکی از مصادیق امربه‌معروف و نهی از منکر نه‌تنها حق بلکه رسالت عموم مردم در راستای مقابله با فساد، استقرار عدالت حداکثری و درنهایت تحقق تمدن نوین اسلامی در عصر کنونی است. اگر مطالبه گری صحیح در جامعه‌ای نهادینه شود و عموم افراد فارغ از جایگاه و منافع خود، در مسیر مطالبه گری صحیح و اصلاح حکمرانی گام بردارند، آن جامعه مسیر تعالی را با سرعت افزون طی خواهد نمود.
اثر مطالبه گری در جامعه
مطالبه گری باعث رونق در جامعه می‌شود. رونقی که اکثر مسائل اقتصادی، هنری، سیاسی و… را دربرمی گیرد. مطالبه گری آن می‌شود که در تمامی افراد جامعه حس مشارکت‌پذیری تقویت شود و خود را نیز جزئی از بازوی نظارتی و شفاف‌سازی بدانند. زمانی که در جامعه مطالبه گری نهادینه شد، به‌صورت غیرقابل‌باوری جامعه به سمت رشد و تعالی حرکت کرده و رانت و فساد، دزدی، اختلاس و کم‌کاری در نهادهای مختلف به حداقل می‌رسد چون مسئولین هرلحظه در حال رصد شدن توسط مخاطب خود هستند و کوچک‌ترین لغزش مساوی است با درخواست مطالبه گری
مبانی دینی مطالبه گری
مطالبه گری بر پایه‌هایی از مفاهیم دینی استوار است که باعث تقویت و غنای بنیان‌های فکری و اقدامات اجرائی آن می‌گردد. در این میان سه مفهوم دینی شورا، نصیحت ائمه و امربه‌معروف و نهی از منکر که قرابت‌های بیشتری با مفهوم مطالبه گری دارند، قابل‌تأمل هستند. بر اساس مفهوم شورا، همه مسئولین و مدیران دولتی در نظام اسلامی، می‌بایست ضمن داشتن روحیه و تفکر مشورت پذیر، از انتقادات، پیشنهادها و نظرات مردمی استقبال نمایند. همچنین در نظام اسلامی، برای آحاد امت، حقی به‌عنوان نصیحت ائمه وجود دارد و همه بر اساس این حق می‌توانند آرا و نظرات خیرخواهانه خود را نسبت به رهبران جامعه مطرح سازند و حتی می‌توانند پیش برد امور را مورد سؤال قرار دهند. درنهایت، در امربه‌معروف و نهی از منکر، به‌عنوان حکمی جهت برپایی واجبات و بقای دین در جامعه اسلامی، تنها امرونهی فردی مدنظر نیست و شامل امرونهی مردم نسبت به مسئولین و مسئولین نسبت به مردم نیز می‌شود.
مطالبه گری عقلانی
تأکید رهبر انقلاب مبنی بر مطالبه منطقی و هوشمندانه است درواقع منطقی که رهبر انقلاب در عرصه مطالبه گری برای دانشجویان و جوانان توضیح دادند کاملاً بر مبنای عقلانیت بود و آنان را با روش مطالبه صحیح آشنا کردند. رهبری برای حفظ پرچم عدالت‌خواهی در کشور، بر مطالبه گری منطقی تأکید کردند تا بهانه دست دشمنان عدالت‌خواهی داده نشود و از سوی دیگر بتوان در قالب مطالبه گری عقلانی و مستند به نتیجه مثبت رسید و عملکرد را بهبود بخشید.
تفاوت گلایه و انتقاد با مطالبه گری چیست؟
مردم باید بیاموزند فردی که مدام از موضوعات مختلف گلایه می‌کند فعال اجتماعی یا منتقد محسوب نمی‌شود. انتقادات مداوم ولو اینکه به‌جا باشند مشکلی را برطرف نمی‌کنند. جز اینکه گوش مسئولین به شنیدن انتقاد عادت می‌کند و مردم احساس ناامیدی می‌کنند. ضمن اینکه بی‌نتیجه ماندن مطالبات، میزان مشارکت اجتماعی را به‌شدت کاهش می‌دهد. مردم در برابر تمام تبعیض‌ها، تخلفات و معضلات اجتماعی سکوت کرده و هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهند. درحالی‌که مطالبه گری اصولی می‌تواند تغییرات مثبتی در جامعه ایجاد نماید. مطالبه گری باید به‌صورت سازمانی، با اهداف خیرخواهانه و اصلاح‌طلبانه، با همراهی مردم و کارشناسان و با تلاش و پشتکار فراوان در جامعه اجرایی شود. مطالبه گری باید همراه با راهکار اجرایی برای اصلاح امور همراه باشد.
ارکان و بایسته‌های مطالبه گری
۱-اصل خیرخواهی: مطالبه گری باید با نیت خیرخواهانه و بدون سوءنیت انجام پذیرد و مخاطب مطالبه گری نیز نباید به قضاوت و انگیزه خوانی منتقدان بپردازد.
۲-رعایت اخلاق و ادب مطالبه گری: خوش‌خلقی و خوش‌زبانی، داشتن حسن ظن و اجتناب از پیش‌داوری، رعایت انصاف و اعتدال، آبروداری و حفظ حرمت افراد، شجاعت، صراحت و قاطعیت، مسئولیت‌پذیری و مقابله با سیاه نمایی ازجمله آداب مطالبه گری است.
۳-مطالبه گری برمدار آرمان‌گرایی: باید پذیرفت که مطالبه گری زمانی در مسیر درست خود قرار دارد که با آرمان‌گرایی همراه باشد. در این میان، تنظیم رابطه آرمان‌گرایی با سه مؤلفه ظاهراً متضاد یعنی واقع‌بینی، مصلحت سنجی و خط قرمز اهمیت فراوانی دارد. لازمه آرمان‌گرایی، ترکیب آن با واقع‌بینی‌های صحیح، مصالح حقیقی و خطوط قرمز اصیل و تفکیک آن از محافظه‌کاری، واقعیت پنداری و واقعیت نمایی، مصلحت سنجی‌ها و خطوط قرمز کاذب و دروغین است.
۴-مطالبه گری تشکیلاتی: مطالبه گری سازماندهی‌شده، تشکیلاتی و گروهی، موجب زایش و تبلور اندیشه‌های جدید و ایجادکننده خلاقیت‌ها و برنامه‌های قوام‌یافته‌تر، کامل‌تر، تخصصی‌تر و عملی‌تر می‌گردد. برای انجام فعالیت‌های تشکیلاتی، به ساختارسازی های چابک از قبیل تشکیل اتحادیه‌ها، قرارگاه‌ها، سمن‌ها، تشکل‌ها و استفاده از ظرفیت مساجد نیاز است. در این راستا می‌بایست با اعتماد زایی و اطمینان آفرینی برای جلب نظر افراد برای مشارکت، همت نمود.
۵-مطالبه گری راهبردی: منظور اولویت‌بندی و ارزش‌گذاری موارد با توجه به توان و ظرفیت مطالبه گران است تا از آدرس‌های غلط، مسائل کم‌ارزش و مطالبات مصداقی که باعث به حاشیه رفتن مسائل کلان و امور مهم می‌شود، اجتناب شود.
۶-برنامه‌ریزی و تدوین نقشه راه: توجه به این مهم باعث می‌شود حرکت مطالبه گری در مسیری هدفمند قرار بگیرد و رسالت‌های مهم خویش را محقق سازد. برای این منظور به سه مؤلفه نیاز است: نخست عقل راهبردی و تفکر استراتژیک؛ دوم بصیرت همراه هوشمندی و سوم منظومه فکری.
۷-موقعیت‌شناسی و زمان‌شناسی: بدین معنا که از مطالبه گری در مواقع بحران‌های طبیعی، سیاسی، امنیتی و اقتصادی اجتناب نمود؛ در زمان مناسب و به‌دوراز تعجیل و تأخیر به مطالبه پرداخت؛ به حالات مخاطب مطالبه گری توجه نمود؛ و جایگاه و موقعیت نظام اسلامی را در سطح جهان و وضعیت دشمنان را در نظر گرفت.
۸-آموزش مطالبه گری: تحقق این مهم نیازمند توسعه مدل‌ها و روش‌های صحیح آموزش علمی و عملی برآمده از الگوهای بومی اسلامی ایرانی است.
۹-مطالبه گری پایدار: مطالبه گری همزاد و همراه صبر، تحمل بالا، جدیت، سعه‌صدر و جهاد است.
مجوز مطالبه گری چگونه صادر می‌شود؟
مطالبه گری باید در چارچوب اصول و قوانین و همراه با اطلاعات کامل باشد و البته از سوی دیگر نهادینه کردن مطالبه گری از مدیران و مسئولان در جامعه و تبدیل آن به فرهنگ عمومی ضرورت است. برای ثبت و دریافت مجوز تشکل مردمی برای ورود به میدان مطالبه گری باید به ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر مراجعه کرد. علاقه‌مندان این حوزه می‌توانند به سایت رجوع https://khedmat.setadabm.ir/ کنند.
سه شیوه مطالبه گری
۱-مطالبه گری توسط مردم
مطالبه گری و برگزاری کارزارها می‌تواند توسط مردم و اجتماعاتی انجام شود که به‌طور مستقیم تحت تأثیر مسئله‌ای هستند که برای آن مطالبه گری می‌شود. سازمان‌ها و حامیان مالی می‌توانند از گروه‌های مطالبه گر حمایت همه‌جانبه کنند اما باید توجه داشت که این حمایت می‌تواند موجب انحراف اولویت‌ها و خواسته‌های افراد و سازمان‌های درگیر شود. راهبری و تصمیم‌گیری باید از داخل اجتماعات مطالبه گر برآمده باشد و داخل آن نیز بماند. در چنین شرایطی نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی حیاتی است.
۲-مطالبه گری همراه مردم
ممکن است اجتماعات و سازمان‌های مردم‌نهاد هم‌زمان و برای مسائل یکسان و یا شبیه به هم مطالبه گری کنند. در چنین شرایطی مهم است که اجتماعات و سازمان‌ها بتوانند باهم و در سطحی برابر همکاری کنند. سازمان‌های مردم‌نهاد از منابع مالی، جایگاه اجتماعی و دانش برخوردارند. بسیار مهم است که این سه مورد موجب نشود سازمان‌ها بر کارزار اجتماعی غلبه پیدا کنند و پروسه مطالبه گری را در دست بگیرند. مهم است که مطالبه گری به‌طور مشترک توسط اجتماعاتی که مسئله اجتماعی موجود به آنها مربوط می‌شود و سازمان‌های مردم‌نهاد انجام شود. اینکه راهبری و تصمیم‌گیری توسط چه کسی و یا چه کسانی انجام شود قابل گفتگو است.
۳-مطالبه گری برای مردم
در بسیاری مواقع سازمان‌ها و مردمانی که به‌طور مستقیم آسیب‌پذیر نیستند و مسئله مطالبه گری مستقیم به آنها مربوط نمی‌شود می‌توانند مطالبه گر باشند. معمولاً این اتفاق در شرایطی می‌افتد که بدنه جامعه مدنی مکان امن‌تری برای حرف زدن باشد و کسانی که مسئله مورد مطالبه به آنها مربوط باشد مورد تهدید قرارگرفته باشند. در چنین شرایطی معمولاً استفاده از افراد متخصص، مشهور و شناخته‌شده باعث تسریع و اثرگذاری مطالبه گری می‌شود. لازم و ضروری است که سازمان‌های مردم‌نهاد به‌طور مداوم با اجتماع درگیر مشورت کنند و هم استراتژی مطالبه گری و هم راه‌حل پیشنهاد داده‌شده با آنها مطرح شود. همچنین مهم است که اختلاف‌نظرهای موجود و احتمالی (به‌خصوص در تصمیم‌گیری) به رسمیت شناخته شود و با عموم مطرح شود.
تبیین و فرهنگ‌سازی مطالبه گری
کلاً آخر اینکه برای داشتن جامعه درست و متعالی باید مطالبه گری را به یک فرهنگ عمومی در چارچوب قوانین و ساختارهای مناسب و مشخص تبدیل کنیم تا علاوه بر پرهیز از تنش و هدر رفت انرژی به نتیجه گرایی و رسیدن به اثرات مطلوب در جامعه برسیم. در این میان نقش نخبگان اجتماعی و افراد متخصص ضروری است و دانشگاه‌ها و اساتید علمی و دانشجویان نقش بسیار مهمی برای تبیین و فرهنگ‌سازی مطالبه گری محور اساسی کار هستند. امید است که بتوان با مطالبه گری صحیح آفت‌های مدیریتی در کشور را حل کرده و به یک جامعه مطلوب و آن مدینه فاضله که در جمهوری اسلامی هدف‌گذاری شده است رسید.
ثبت دیدگاه