راه‌حل مشکل اشتغال جوانان
وضعیت اشتغال در ایران شرایط مناسبی ندارد و بیکاری یکی از بزرگ‌ترین مسائل و معضلات امروز در همه نقاط کشور است. راه‌حل مشکل اشتغال جوانان نیازمند برنامه‌ریزی اساسی و هدفمند است و باید به‌دوراز هرگونه تصمیم احساسی و غیر کارشناسی شده پیش رفت و برنامه‌ریزی علمی و عملی برای آن در نظر گرفت.
اثرات منفی بیکاری جوانان
مسئله بيكاري جوانان ازجمله مسائل مهم در برنامه‌ریزی‌های كلان كشور است. تحقیق در مورد بیکاری جوانان در ایران به‌صورت متعدد و مستمر انجام می‌پذیرد اما هنوز گره از کار جوانان گشوده نشده است و باید بپذیریم که عدم اشتغال جوانان اساسی‌ترین مشکل فرهنگی و اقتصادی جامعه است. لذا برای کاهش آسیب‌های اجتماعی ازجمله طلاق، اعتیاد و سایر آسیب‌های اجتماعی که جوانان در معرض خطرات آن قرار دارند جز تأمین فرصت‌های شغلی برای آنان چاره‌ای نیست.
ابعاد روانی بیکاری جوانان
اگر بيكاري جوانان به شكل يك موج گسترده و مداوم در جامعه نهادينه شود، ابعاد رواني بيكاري باعث مي‌شود كه معالجه اين معضل اقتصادي، اجتماعي با مشكلات بزرگ‌تري روبه‌رو شود. بنابراين مداواي بيكاري فقط از طريق سیاست‌گذاری متغيرهاي اقتصادي ممكن نيست، بلكه بايد از روش‌هاي فرهنگ‌سازي و روان‌شناسانه نيز كمك گرفت.
آرزوی هر جوان داشتن شغل مناسب است
به دست آوردن شغل انتظاري اجتماعي و فرهنگي است كه در دوران كودكي پديد مي‌آيد و به‌صورت دائمي از طريق تأثيرگذاري مدرسه، خانواده، بزرگ‌سالان و رسانه‌هاي گروهي تقويت مي‌شود. درواقع هر جوان با تكميل تحصيلات يا دوره‌هاي آموزشي اميدوار است كه با ورود به بازار كار به جايگاه و هويت اجتماعي خاصي دست يابد. به دست آوردن كار علاوه بر اهميت اقتصادي به لحاظ فرهنگي نيز از اهميت بالايي برخوردار است.
بيكاري به شكل ناگهاني اين جريان را قطع مي‌كند و نه‌تنها موقعيت مادي زندگي جوانان را تحت تأثير قرار مي‌دهد، بلكه- بدتر ازآنچه در مورد بزرگ‌سالان ديده مي‌شود- دنياي فرهنگي آنها را تحت تأثير قرار مي‌دهد. جوان بيكار نه‌تنها خود را از هرگونه درآمد محروم مي‌بيند، بلكه از هرگونه جامعه‌پذيري شاغلان نيز بركنار مي‌ماند، بنابراين بيكاري به نوع جديدي به گفته محققان علل و عوامل رفتارهاي غیر نمادی و ناهنجار يا انحرافات، بسيار زياد و متنوع است و عوامل بسياري را در برمی‌گیرد.
عوامل مؤثر بر بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
سؤال اساسی این است که چرا بیکاری زیاد است و مهم‌ترین عوامل بیکاری در ایران کدام اند؟ قشر جوان امروزی اکثریت دارای تحصیلات دانشگاهی هم بوده و حداقل در حوزه‌ای تخصص دارند؛ اما باید بدانیم عوامل مؤثر بر بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی چیست؟
علت بیکاری جوانان تخصیل کرده چیست؟
عوامل درونی بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی
- عدم تناسب بین ظرفیت فعلی پذیرش دانشجو در دانشگاه و نیازهای آتی بازار کار
- عدم تناسب بین محتوای آموزش با مهارت‌های شغلی
- عدم آگاهی جامعه و خانواده از تناسب بین نیاز جامعه و خواسته خانواده
- عدم توفیق دانشگاه‌ها در ایجاد و تقویت روحیه علمی و انگیزه خدمت‌رسانی به جامعه در دانشجویان
- مشخص نبودن حداقل قابلیت‌های علمی و عملی برای فارغ‌التحصیل شدن
- عدم آشنایی اعضای هیئت‌علمی با فرایند و نحوه انجام امور در واحدهای تولیدی و خدماتی مرتبط با رشته تحصیلی فارغ‌التحصیلان
- فقدان زمینه مناسب برای آموزش‌های علمی و کاربردی
عوامل بیرون که با مقوله اشتغال و کاریابی فارغ‌التحصیلان ارتباط دارند. عبارت‌اند از:
- رواج نیافتن و مشخص نبودن فرهنگ کاریابی
- عدم توسعه بنگاه‌های کاریابی خصوصی
- عدم توسعه کانون‌های فارغ‌التحصیلان و ناکارآمدی آنها در کاریابی و هدایت شغلی
- تعدد متقاضیان و رقابت شدید برای کسب مشاغل موجود
- رواج نیافتن فرهنگ کارآفرینی و کم بودن تعداد کارآفرینان
- وجود مشکلات اجرایی در پیاده کردن سیاست‌ها و برنامه‌های کلان اشتغال
راه‌حل مشکل اشتغال جوانان
معضل بیکاری جوانان باید حل شود وگرنه بحران بزرگی کشور را فرا خواهد گرفت، البته در همین وضعیت فعلی هم بحران بیکاری جوانان تأثیرات بسیار بدی را بر جامعه گذاشته است؛ اما راه‌کارهای رفع بیکاری جوانان چیست؟ نکته بسیار مهم این است که ما به مسئله اشتغال باید از دو منظر توجه کنیم؛ اول اینکه اشتغال موجود حفظ گردد و دوم اشتغال جدید ایجاد شود.
ازجمله راه‌حل‌هایی که برای رفع بیکاری پیشنهاد می‌گردد عبارت است از:
۱- آموزش‌های مهارتی
ارائه آموزش‌های مهارتی به جوانان متناسب با نیاز جامعه و بازار کار زمینه‌ساز موفقیت زندگی فردی و اجتماعی و رافع مشکل بیکاری آن‌هاست و تا زمانی که به ارتباط جدی آموزش با اقتصاد و اشتغال دقت نشود، شاهد اقتصاد ناپایدار و انبوه کارشناسِ بیکار خواهیم بود.
۲- فراهم کردن حمایت‌های مشاوره‌ای و مددکاری
۳- افزایش ساخت مسکن
ساخت مسکن سبب ایجاد مشاغل متنوع می‌شود. چنانچه این امر موردتوجه قرار بگیرد نه‌تنها نیاز اصلی اکثر جوانان که نیاز به مسکن است را تأمین می‌کند از طرفی سبب ایجاد مشاغل متعدد گشته و همچنین کارگاه‌ها و کارخانه‌های کوچک و بزرگ هم می‌توانند از آن بهره گیرند.
۴- توسعه جهانگردی و گردشگری
با توجه به اینکه کشور ما و ازجمله استان یزد از جاذبه‌های گردشگری (تاریخی و تفریحی) فراوان برخوردار است با توجه بیشتر به این بخش می‌توان از این طریق باعث ایجاد شغل‌های جدید در جامعه شد.
۶- توسعه صادرات غیرنفتی – خدمات فنی مهندسی
۷- توسعه فعالیت‌های عمرانی
۸- توسعه فعالیت‌های فنّاوری اطلاعات
توسعه فعالیت‌های آی تی سبب به‌کارگیری نیروهای جوان و بااستعداد کشور می‌شود و سبب اشتغالزایی و همچنین موجب ارزآوری فراوانی می‌شود.
۹- جلوگیری از قاچاق کالاها
قاچاق کالا سبب می‌شود بسیاری از شرکت‌های تولیدی ورشکست شده و بسیاری از کارکنان آنها بیکار شوند. قاچاق کارا کمر تولید داخل را می‌شکند. جلوگیری از قاچاق و حمایت از کالای ایرانی سبب اشتغالزایی شده و از بیکاری جلوگیری می‌کند.
۱۰- حمایت از کارآفرینی و کارآفرینان و سرمایه‌گذاران
این راهکار می‌تواند در اشتغالزایی بسیار مؤثر باشد. درعین‌حال، حمایت از جوانان ایرانی و استعداد آنها در زمینه‌های مختلف اعم از علمی و هنری باعث می‌شود آنها به خودباوری رسیده و بخش عمده‌ای از نیروی جوان و فعال از بیکاری رهایی یابند.
۱۱- آموزش جامعه (خانواده) نسبت به فرهنگ کار
انجام تمامی کارها بین کارگر و کارفرما طبق قانون کار مشخص است پس نباید کارگر را آن‌چنان بزرگ و کارفرما را حقیر و بالعکس دانست؛ بنابراین باید برداشت‌های غلطی که در افکار بعضی از خانواده‌ها است را با آموزش درست و صحیح بین روابط کارگر و کارفرما چه ازنظر بالا بردن کارکرد مفید نیروی کار و چه ازنظر شخصیتی فرهنگ‌سازی کنیم تا مانع از بیکاری افراد جامعه باشیم.
۱۲- متناسب کردن پذیرش دانشجو با نیاز اقتصادی اجتماعی
این تناسب در سطوح مختلف آموزشی و خصوصاً تمرکز بر تحصیلات کاردانی فنی و حرفه‌ای (باهدف ورود مستقیم به بازار کار و صنعت) و تحصیلات عالیه؛ خاصه دوره دکترا (که نیروی متخصص و نخبه موردنیاز را فراهم می‌کند)، باید اعمال‌شده و از حجم زیاد پذیرش دانشجوی ارشد و خصوصاً کارشناسی پرهیز شود. درعین‌حال، کاهش پذیرش دانشجو و حتی دانش‌آموز در رشته‌هایی که حرفه محور نبوده و موردنیاز جامعه نمی‌باشند، موردنظر است.
۱۳- تنظیم نرخ بهره بانکی متناسب با شرایط اقتصادی کشور
کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی و به‌تبع آن کاهش نرخ تسهیلات پرداختی به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران باهدف کاهش هزینه‌های استقراض و تأمین مالی بخش خصوصی صورت می‌پذیرد و انتظار می‌رود این امر منجر به رشد اقتصادی شود.
۱۴- معافیت‌های مالیاتی کارفرمایی
به‌منظور تحریک کارفرمایان برای افزایش و ایجاد اشتغالزایی، معافیت‌های مالیاتی ابزاری کارآمد در دست دولت و مجلس است. دولت‌ها می‌توانند بر اساس دو شاخص مدت‌زمان و درصد معافیت مالیاتی، انواع مختلفی از طرح‌ها را تدوین و اجرا کنند.
راه‌اندازی کسبوکارهای جدید در مناطق محروم نیز ازجمله مهم‌ترین اهداف این‌گونه طرح‌هاست که در کشور خودمان نیز این راهبرد در حال اجراست.
۱۵- تهیه داده‌های اقتصاد محلی (بانک اطلاعات بومی) و به‌کارگیری علم بازاریابی
استانها باید بتوانند با بهره‌گیری از فعالیت‌های علمی بازاریابی برای استان خود جایگاه مناسبی تعریف کرده و فعالان و سرمایه‌گذاران را به سمت خود بکشانند. بازاریابی از طریق متمرکز شدن بر مزیت‌های رقابتی هر منطقه می‌تواند نقشی کلیدی در مقابله با بیکاری داشته باشد. فعالیت‌های اصلی بازاریابی محلی می‌تواند شامل فراهم آوری فعالیت‌های ترفیعی-تشویقی، ایجاد و راه‌اندازی وب‌سایت‌های چندزبانه و تبلیغات باشد.
۱۶- توسعه و حمایت از کسبوکارهای کوچک، استارت‌آپ‌ها، دانش‌بنیان‌ها
با استقرار مراکز شتاب‌دهنده در مناطق کم‌درآمد، می‌توان پوشش و حمایتی مناسب برای آنان در نظر گرفت. دولت‌ها می‌توانند از روش‌های مختلف ازجمله کاهش یا حذف مالیات، تأمین مالی و پرداخت یارانه این مراکز را حمایت کنند. با تقویت فضای شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد از طریق ارائه خدمات مشترک تجاری (کارهای اداری – خدماتی، امنیت و…)، استفاده از تجهیزات (کامپیوتر، تلفن، دستگاه فکس و…) و سایر امکانات (ناهارخوری، اتاق جلسات و…) علاوه بر کاهش هزینه‌های این مراکز، شبکه‌های اطلاعاتی و تبادل ایده میان کارآفرینان تسهیل شده و همین امر منجر به افزایش اشتغالزایی پایدار خواهد شد.
۱۷- ایجاد مشاغل خانگی
امروزه مشاغل خانگی و خرد، نقش بسیار زیادی در رفع معضل بیکاری و ایجاد شغل‌های جدید ایفا می‌کنند و با دریافت تسهیلاتی اندک می‌توانند اشتغال گسترده‌ای را در جامعه ایجاد کنند. همچنین این مشاغل می‌توانند علاوه بر تأثیر در رشد و توسعه اقتصادی، در زمینه توسعه اجتماعی نیز تغییرات مثبت ایجاد کنند.
به‌طوری‌که بسیاری از کارها در دنیای عصر دیجیتال، نیازی به حضور شما ندارد؛ از آموزش گرفته تا مشاوره. همه این‌ها، مشاغل خانگی هستند که مصداق‌های کسب‌وکار اینترنتی یا کارآفرینی دیجیتالی محسوب می‌شوند که درآمد دلاری دارند.
ازجمله آنها: طراحی نقشه، آموزش زبان، ساخت صنایع‌دستی، طراحی پارچه و لباس، طراحی اپ، مشاوره فنی و مهندسی، مشاوره تغذیه، حسابداری، مدیریت پرتفو در بازار بورس، نظارت و بازرسی دوره‌ای و حوزه‌های مختلف دیگر را می‌توان نام برد.
۱۸-توسعه و حمایت از مشاغل روستایی
با اجرای طرح حمایت از مشاغل روستایی علاوه بر ایجاد اشتغال جدید، باعث حفظ اشتغال موجود در سراسر کشور شده است به‌طوری‌که یکی از اهداف اجرای این قانون، مهاجرت معکوس به روستاها بود که با پرداخت تسهیلات به طرح‌های اشتغال روستایی تا حدودی قابل‌اجراست.
یادداشت از علیرضا گروسی کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری
اخبار مرتبط
رنج جوانان از بیکاری و بی پولی
ثبت دیدگاه