به بهانه ۲۲ آوریل؛ روز جهانی زمین پاک
به بهانه ۲۲ آوریل؛ روز جهانی زمین پاک یادداشتی از امین گلی کلانپا؛ کارشناس ارشد مهندسی شیمی خاک در پایگاه خبری سمن جوانان منتشر میشود. قطعاً حفظ محیطزیست و توجه به طبیعت از مهمترین آموزههای دینی و علمی و انسانی ما خواهد بود.
مقدمه
کره زمین فقط زیستگاه آدمی نیست؛ گیاهان سبز، درختان و حیوانات نیز از صاحبان آن به شمار میآیند. آلودگی محیطزیست، آبها و دشتها، تأثیری مستقیم در حیات موجودات میگذارد و چرخه زیستمحیطی را بر هم میزند. اگر لایه ازون که مانند چتری از زمین در مقابل اشعه خورشید محافظت میکند آسیب ببیند، خطراتی جدی زمین و پدیدههای مربوط به آن را تهدید میکند. زمین همچون گاهواره دارای حرکت است و جایگاه انسان برای رشد و تعالی به شمار میآید. چنین محلی باید آرام، مطمئن، محفوظ، گرمونرم باشد و تمام این شرایط در کره زمین فراهم است. بهفرمان الهی، سنگها نرم و تبدیل به خاک شده و صلابت کوهها و پوستهی سخت زمین، آن را در برابر فشار جزر و مد مقاوم ساخته است. قشر هوایی که گرداگرد آن را فراگرفته، هم حرارت خورشید را در خود نگه میدارد و هم سپر نیرومندی در برابر هجوم سنگهای آسمانی است که آنها را بهمحض ورود به قلمرو زمین آتش زده و خاکستر میکند. بهاینترتیب، تمام شرایط آسایش از سوی خداوند برای پذیرایی از انسآنکه میهمان خداوند در این کره خاکی است، فراهمشده است.
روز زمین پاک
روز زمین پاک یک روز نیست بلکه یک جنبش محیطزیستی است. امسال نیز مانند هرسال در ایران همراه با سراسر دنیا این روز گرامی داشته میشود تا همگان از اهمیت زمین و موهبتهای آن و گامهایی که میتوانند برای حفظ آن بردارند آگاه شوند.
در سال ۱۹۷۰ در پاسخ به بحران محیطزیست، روز ۲۲ آوریل مصادف با دوم اردیبهشت و هر چهار سال یکبار سوم اردیبهشتماه، بهعنوان روز زمین پاک انتخاب شد. روزی برای ارتقاء آگاهی و آموزش در مورد مسائل زیستمحیطی و ترویج فرهنگ حفاظت و پاسداری از زمین. در این سال در پی برگزاری اولین روز زمین پاک، موجی از اقدامات محیطزیستی به راه افتاد. تصویب قوانین زیستمحیطی، قانون هوای پاک، آب پاک و قانون حفاظت از گونههای در معرض انقراض در ایالاتمتحده آمریکا و تشکیل آژانس محیطزیست آمریکا ازجمله اقداماتی بودند که در پاسخ به اولین روز زمین پاکصورت گرفتند.
دوم اردیبهشتماه: روز زمین پاک
ایران نیز در این رویداد با دیگر کشورهای جهان همراه شد و هرساله هفته زمین پاک را که از دوم اردیبهشتماه با نام روز زمین پاک آغاز میشود، به مدت یک هفته در سراسر کشور برپا میدارد.
بکوشیم زمین را پاک نگهداریم، ما فقط یک زمینداریم…
فلسفه نامگذاری روز زمین پاک
فلسفه برگزاری روز زمین پاک، حفظ کردن زمین از آلودگی و پاکسازی آن از آلایندهها است. درواقع ازآنجاییکه زمین همواره با پیشرفت فنّاوریهای نوین در معرض خطر و آسیبهایی است که در آینده سلامت جوامع مختلف را در هر نقطه از دنیا به چالش خواهد کشید، نامگذاری چنین روزی برای فرهنگسازی از ضروریات بود. برای نخستین بار ایده نامگذاری چنین روزی در سراسر جهان را در ۱۹۶۹ میلادی جان مک مونل فرزند یک مبلغ دینی مستقل و علاقهمند به عرصه دین، علم و صلح در همایش یونسکو درباره محیطزیست مطرح کرد و در همان سال پرچم زمین پاک را طراحی کرد. اوتانت دبیر کل وقت سازمان ملل از ایده مک مونل استقبال کرد و این روز به یک روز جهانی در تقویمهای سراسر دنیا تبدیل شد. بدین ترتیب روز جهانی زمین پاک در سراسر دنیا بهعنوان نمادی از ترویج فرهنگ حفاظت و نگهداری از محیطزیست و محیطی که در آن زندگی بشری به رشد و بالندگی میرسد؛ فرصتی مغتنم برای توجه به این فرهنگ سلامتمحور و آیندهنگر است.
حفاظت محیطزیست در قانون اساسی ایران
در قانون اساسی ایران و در اصل پنجاهم آن در مورد اهمیت محیطزیست آمده است: در جمهوری اسلامی، حفاظت محیطزیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میگردد. در این جمله نکات بسیار مهمی نهفته است که اگر بهطور دقیق بر اساس این اصل مهم قانون اساسی کارها انجام شوند، مشکلات محیطزیستی به میزان بسیار زیادی کاسته خواهد شد؛ زیرا بر پایه این قانون فعالیتهای اقتصادی و غیر آنکه با آلودگی محیطزیست یا تخریب غیرقابلجبران آن همراه باشد، ممنوع است.
و چه خوش گفت سهراب سپهری که؛ یادم باشد کاری نکنم که به قانون زمینبر بخورد.
شعار روز زمین پاک در سال ۲۰۲۲
روز زمین پاک در سال ۲۰۲۲ با این شعار برگزار میشود: سرمایهگذاری در زمین با کاهش پلاستیک
همانطوری که میدانید این ماده یعنی پلاستیک تا سالها در طبیعت باقی میماند و به این راحتیها از بین نمیرود. بد نیست بدانید که بیشتر از یک میلیارد تن پلاستیک از دهه ۱۹۵۰ میلادی در زمین دور انداختهشده که هنوز از بین نرفتهاند! این نشان میدهد که پلاستیک و مصرف بیشازحد آن در زندگی ماشینی میتواند بحرانی برای نسلهای آینده باشد و آنها را حسابی به دردسر بی اندازد.
اهمیت طبیعت در اسلام
با نگاهی به آیات و روایات و سیرهی اهلبیت (ع) روشن میگردد که هیچ مکتبی مانند اسلام به طبیعت و محیطزیست اهمیت نداده است. از سوی دیگر، قرآن کریم در بسیاری از آیات، انسانها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است.
پیامبر خدا (ص)، حتّی در زمان جنگ نیز از صدمه زدن به درختان منع و به سپاهیان خود سفارش میکردهاند: «درختان را آتش مزنید، آنها را با آب از میان نبرید و درختان میوهدار را قطع نکنید و مزرعهها را نسوزانید».
امام علی (ع) پیوند و پیوستگی انسان با طبیعت پیرامون را به زیبایی بیان میکند: «تقواپیشه کنید در حق بندگان و شهرها که شما مسئول هستید؛ حتی از سرزمینها و چهارپایان. انسان هرگز اجازه ندارد خود را رها و لجامگسیخته و آزاد در بهرهبرداری از طبیعت بداند و حق ندارد با آلوده کردن و ویران ساختن طبیعت، به آسایش برسد».
از پیامبر اکرم (ص) روایتشده است که حضرت فرمود: «تحفظو من الارض فانها امکم» یعنی از زمین حفاظت کنند بهدرستی که آن مادر شماست.
خداوند متعال میفرماید: «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ» یعنی ما هر چیز را بهاندازه خلق کردیم. پس هر چیز مقدار و حدودی دارد و بایستی بهطور صحیح و درست بهرهبرداری شود تا نابود و منهدم نگردد.
مورد آباد کردن زمین و پایداری محیط زیست
دین مبین اسلام در مورد آباد کردن زمین و پایداری محیطزیست میفرماید: «هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ» یعنی خداوند شمارا در زمین خلق کرد و شمارا به عمارت و آباد کردن زمین گماشت. در این رابطه پیامبر اکرم (ص) میفرماید: «ان قامت علی احدکم القیامه و فی یده فسیله فلیغرسها»، یعنی اگر قیامت برپا شود و در دست نهالی باشد باید آن را بکارد.
همگان بر این امر واقفاند که طبیعت نظمی خاص دارد که تنها از قدرت خداوندی بر خواسته و از ذات او سرچشمه میگیرد «فتبارک الله احسن الخالقین» این نظم و این تنوع در جهان هستی نشانهای برای مؤمنان از قدرت خالق آنهاست؛ لذا بر هر مؤمنی واجب است که در حفظ این نشانههای خداوندی کوشا باشد؛ بنابراین محیطزیست سالم یکی از نعمات الهی و بخشی از نظام خلقت بوده که ریشه در جهانبینی توحیدی دارد؛ یعنی جهان و هر آنچه در اوست، تصویری از قدرت خداوند واحد است. به همین دلیل است که در اسلام هرگونه رفتاری که منجر به فساد در عرصه محیطزیست شود نهی شده است؛ چراکه خداوند بارها در قرآن کریم درباره ایجاد فساد در روی زمین هشدار داده است.
بیشک تمامی مسلمانان میدانند که زمین ارثیهای است که از جانب خداوند به بندگان صالحش وعده دادهشده؛ لذا این تکلیف بر آنان است که آن را پاک نگهداشته و در امانتی که بر عهده آنان است خیانت نورزند.
برای کاهش پلاستیک در زمین چه کنیم؟
خوشبختانه امروزه راهکارهای خوبی برای کاهش مصرف اجسام پلاستیکی وجود دارد که ازجمله آنها میتوان به این موارد اشاره کرد:
- سعی کنید خریدهای خود را بهصورت فله انجام دهید؛ این کار باعث کمتر شدن مصرف کیسههای پلاستیکی خرید میشود.
- کیسهای پارچهای برای خود تهیه و اقلام خرید خود را در آن حمل کنید.
- از ظروف یکبارمصرف پلاستیکی استفاده نکنید و ظروف گیاهی را جایگزین کنید.
- مصرف غذاهای فریز شده را به حداقل برسانید؛ این کار هم بهسلامت شما کمک میکند و ازآنجاکه مواد در پوشش پلاستیکی فریز میشوند، مصرف پلاستیک نیز کاهش مییابد.
- بازیافت و جداسازی زبالهها را جدی بگیرید! امروزه در هرجایی ایستگاههای بازیافت وجود دارد و میتوانید با تحویل دادن پلاستیکها از آنها مواد بهداشتی و برخی دیگر از کالاها را دریافت کنید. با این کار قدم مثبتی برای حفظ محیطزیست برمیدارید.
منابع:
www.ghatreh.com
www.karnaval.ir
www.yjc.news
virgool.io
sabzist.blogfa.com
یادداشت به بهانه ۲۲ آوریل؛ روز جهانی زمین پاک از امین گلی کلانپا؛ کارشناس ارشد مهندسی شیمی خاک
ثبت دیدگاه