آسیب‌های اجتماعی و انواع آن
به گزارش کارشناس فرهنگی استان بوشهر نسرین غزالی کیش؛ حول محور آسیب‌های اجتماعی و انواع آن به تحقیق و بررسی می‌پردازد.
مفهوم آسیب اجتماعی
امروزه آسیب‌های اجتماعی (social_ pathology) مفهوم جدیدی است که به‌موازات پیشرفت و رشد شگفت‌انگیز جوامع در عصر مدرنیته در عرصه‌های مختلف علمی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و. ظرفیت‌های بشری را با چالش‌های متعدد و تازه‌ای مواجه گردانده و در پی آن، انواع آسیب‌های اجتماعی از قبیل اعتیاد، خودکشی، بیکاری، مهاجرت، آسیب‌های ناشی از انواع رسانه‌ها و… را به دنبال دارد. ملزوم به این نکته که امروزه این آسیب‌ها، بیشتر متوجه قشر نوجوان و جوان جوامع مختلف است؛ اما آنچه جوامع متفاوت را در این امر از هم تفکیک می‌کند، نوع نگرش آنها به علل به وجود آورنده آسیب‌ها و راهکارهای اصلاح و بهبود آن است؛ بنابراین آنچه مهم است، بررسی عللِ به وجود آمدن این آسیب‌ها و چگونگی رفع و برخورد با آن‌هاست.
آسیب‌های اجتماعی در ایران
نکته‌ای که حائز اهمیت است، این است که در برخورد با آسیب‌های اجتماعی، تقلید کورکورانه از بیگانگان جایز نیست؛ زیرا آسیب‌های اجتماعی هر جامعه ارتباط متقابل ای با فرهنگ و سنت‌های آن جامعه دارد و الگو پردازی صرف از جوامع دیگر صحیح نیست. در کشور ما، ایران نیز این قبیل آسیب‌های نامبرده، متوجه افراد و به‌خصوص جمعیت نوجوان و جوان ما است. در ادامه پس از بررسی انواع این آسیب‌ها، به راهکارها و نقش اسلام و سیاست جمهوری اسلامی ایران در این زمینه خواهیم پرداخت.
انواع آسیب‌های اجتماعی
آسیب‌های ناشی از انواع رسانه: رسانه‌های دیداری و شنیداری و مکتوب، همگی از مؤلفه‌های درخور توجه در ایجاد انگیزه برای جوانان به سمت بزهکاری و رفتارهای انحرافی می‌باشند. در چند سال اخیر، ورود رسانه‌ها و فیلم‌های غربی و بیگانه به عرصه رسانه کشور ما و استفاده وسیع از ماهواره در محفل خانواده، با مضامین زندگی‌های مجرد گونه غربی توأم با رفاه، جذابیت، موفقیت و به‌طورکلی تصویرسازی مثبت، منجر به ایجاد هنجارهای خانوادگی، هتک حرمت مفهوم خانواده و دیگر هدف‌های شوم این رسانه‌های معاند می‌شود که نقش وسیعی درکشیده شدن نسل جوانِ ما به ابتذال‌ها دارد.
آسیب‌های اجتماعی در فضای مجازی
فضای مجازی: فضای مجازی عمده‌ترین تأثیر بخش رسانه را در برمی‌گیرد که امروزه می‌توان گفت در پی آمدن ویروس کرونا و محدودیت حضوری مدارس در سال‌های گذشته و اکنون، کمتر نوجوان و جوانی را می‌بینیم که از فضای مجازی استفاده نکند. در صورت کنترل نشدن این فضا، ممکن است در نوجوان و جوان امروزی که کنجکاوی زیاد از خصوصیات بارز آن‌هاست، تأثیر ژرف و عمیقی در رواج بی‌بندوباری و بروز هنجارهای اجتماعی دیگر داشته باشد. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب در فرمایشی حکیمانه فرمودند: فضای مجازی حقیقتاً قتلگاه نوجوانان و جوانان شده است.
آسیب اجتماعی خودکشی
خودکشی: به علت تأثیر متقابلی که بین جنبه فردی و اجتماعی افراد وجود دارد، عاملی مانند خودکشی را نیز به‌عنوان یک معضل اجتماعی موردبررسی قرار می‌دهیم. خودکشی ازجمله آسیب‌هایی است که با سایر آسیب‌ها ارتباط برقرار می‌کند؛ به‌عنوان‌مثال، در میان افراد درگیر با اعتیاد و انحرافات جنسی، خودکشی بیشتر دیده می‌شود. در این راستا، توجه به گروه‌های سنی که در معرض خطر بیشتر این آسیب هستند؛ مثل نوجوانان و جوانان اهمیت زیادی دارد.
آسیب اجتماعی دوستان ناباب
دوستان ناباب: باید گفت که تأثیر گروه همسالان و دوستان در رشد شخصیت و هویت افراد کمتر از تأثیر خانواده نیست؛ زیرا فرد پس از خانواده، منحصراً زیر نفوذ و ارتباط با دوستان خود است. حال اگر دوستان نوجوان و جوان، خود درگیر این آسیب‌ها باشند، تحت تأثیر این ارتباط می‌توانند این آسیب‌ها را به نوجوان سالم نیز منتقل کنند. در این زمینه، نقش خانواده و تعلیم و تربیتی که به فرزند خود در این راستا می‌دهند در پیشگیری این مشکلات، بسیار مؤثر است.
بیکاری معضل بزرگ جوانان
بیکاری: بیکاری معضل اجتماعی دیگری است که علاوه بر آسیب‌های جدی فردی، آسیب‌های اجتماعی فراوانی نیز در پیش دارد. برای نسل پرانرژی و جوانی که قدرت و نیروی زیادی دارد، بیکاری می‌تواند آن توان و نیرو را راکد و بی‌مصرف کند؛ درنتیجه زمینه برای سوق یافتن افراد به انحرافات اجتماعی نیز نمود پیدا می‌کند.
نقش اسلام و سیاست جمهوری اسلامی ایران در این زمینه خطیر
وظیفه و نقش هر حکومت برای حل آسیب‌های اجتماعی خود، این است که فرمولی منطقی و کارآمد همراه با خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها در جهت کاهش و حل این آسیب‌ها داشته باشد. ازآنجاکه حکومت کشور عزیز ما با دین مقدس اسلام، عجین و مأنوس شده است، باید راهکارهایی مطابق با آن نیز ارائه شود؛ اسلام آگاهی، علم و دانش را زیربنای اساسی هر نوع پیشرفت و سعادتی دانسته و افراد را از جهل و نادانی که مایه ننگ و گناه است، نهی می‌کند.
نقش تعلیم و تربیت در کاهش آسیب های اجتماعی
بنابراین؛ نقش تعلیم و تربیت بسیار مهم و دارای اهمیت است که در حکومت ما باید توسط نظام آموزش‌وپرورش، صورت بگیرد. اصولاً امروزه در جوامع تمایل بر این است که رفع و از بین بردن این مشکلات، هر چه بیشتر توسط نهاد آموزش‌وپرورش و یا نهاد خانواده که نقش اساسی در تعلیم و آموزش نوجوان و جوان دارند، انجام شود؛ یعنی با به کار گرفتن و ارائه راهکارهای مؤثر و صحیح به دانش‌آموز و جوان یاد داد: که چرا و چگونه باید از این آسیب‌های متعدد پیشگیری کنند؛ از آسیب دیدگان این مشکلات اجتماعی حمایت کند و با راهبردهای منطقی و ارزیابی‌شده، آنها را در شکل‌گیری یک جامعه سالم و توانمند یاری کند.
یادداشت از نسرین غزالی کیش کارشناس امور فرهنگی پایگاه خبری سمن جوانان استان بوشهر
ثبت دیدگاه